Nú er árið 2019 senn á enda og því gott að gera upp árið í komum farþegaskipa. Alls voru 190 skipakomur farþegaskipa til Faxaflóahafna með 188.630 farþega. Fjölgun á skipakomum var 25 % milli ára og fjölgun farþega um rúmlega 30 %. Nýtingarhlutfallið er í kringum 94 %. Á milli ára er 28 % aukning í brúttótonnum talið, þ.e. farþegaskipin fara úr
5.636.751 bt. í 7.208.722 bt. Færslur innan hafnarsvæðis, frá Reykjavík til Akraness, eru ekki taldar sérstaklega og eru ekki inni í skipakomutölum.
Rauntölur liggja nú fyrir og eru sem hér segir:
Íslenskar hafnir eiga að óbreyttu enga möguleika á að fjármagna landtengingar stórra skipa án verulegrar aðstoðar ríkisins, enda um milljarða fjárfestingar að ræða.
Á hverju ári vakna upp ýmsar spurningar varðandi farþegaskip og munum við svara algengustu spurningunum hér að neðan:
Hverjir hafa tekjur af farþegaskipum?
- Ríkið: Fær skatttekjur í formi vitagjalda og tollafgreiðslugjalda
- Hafnir: Tekjur af hafna- og þjónustugjöldum
- Þjónustuaðilar: Eru þeir aðilar sem þjónusta skipin beint
- Skipaumboðsmenn: Sjá um að þjónusta skipið, annast samskipti við hafnir, opinbera aðila og innlenda birgja
- Ferðaþjónustuaðilar: Skipuleggja ferðir fyrir skipafélögin
- Rútufyrirtæki og leiðsögumenn: Koma ferðamönnum á leiðarenda undir leiðsögn
- Birgjar: Sjá um aðföng um borð í skipin
- Aðrir þjónustuaðilar: Viðgerðir á ýmiskonar búnaði,skemmtikraftar, sorphirða o.þ.h.
Árið 2018 var framkvæmd könnun á vegum GP Wild og niðurstöður sýna að heimsóknir farþegaskipa skiluðu 16,4 milljarða eftir sig hér á landi og um 920 heilsárs urðu til. Mörg þessara starfa verða til á landsbyggðinni, sjá nánar fréttatilkynningu á heimasíðu Cruise Iceland varðandi efnahagsleg áhrif farþegaskipa á Ísland.
Eldsneyti
Frá og með 1. janúar 2020 má brennisteinsinnihald í skipaeldsneyti sem notað er hér á landi og í mengunarlögsögu Íslands ekki vera meira 0,1% (m/m).
Framangreint ber með sér að frá árinu 2020 verður tæplega mögulegt að nota svartolíu nema skip séu útbúin hreinsibúnaði og sá búnaður nægi til að brennisteinsinnihald fari ekki yfir 0,1%.
Frekari upplýsingar um hina nýju reglugerð um bann við noktun svartolíu í landhelgi Íslands, má sjá nánar hér.
- Þegar farþegaskip leggjast að bryggju í íslenskri höfn er slökkt á aðalvélum skipsins. Ljósavélarnar eru hins vegar áfram í gangi enda orkuþörfin mikil.
- Öllum skipum við bryggju er skylt að nýta sér rafmagn úr landi í stað skipaeldsneytis ef það er mögulegt.
- Það gildir auðvitað líka um stór skip eins og farþegaskip en dreifikerfi raforku eru því miður vanbúin til að veita slíka þjónustu enda kalla slík skip á háspennutengingar
- Ísland hefur nú fullgilt viðauka VI við MARPOL samninginn og tók fullgildingin gildi 22. febrúar 2018.
Lofthreinsikerfi og úrgangur
- Mörg farþegaskip eru með sérstakar síur til varnar því að sót berst út í andrúmsloftið.
- Ný lofthreinsikerfi farþegaskipa hafa þá eiginleika að minnka losun brennisteinstvíoxíðs (So2) um 98 %.
- Brennisteinstvíoxið (SO2) er algengt mengunarefni sem losnar út í umhverfið við brennslu á jarðefnaeldsneyti. Losun SO2 er langmest frá flugvélum, þar næst frá bílum en lang minnst frá skipum.
- Sífellt fleiri farþegaskip eru útbúin sólarrafhlöðum til þess að draga úr þörfinni fyrir mengandi orkuframleiðslu.
- Útgerðir farþegaskipa leggja metnað sinn í að skipin losi hvergi í heiminum ómeðhöndlað skólp.
- Farþegaskip flokka allan sinn úrgang sem komið er til móttökuaðila í höfn.
Nýsköpun
- Útgerðir farþegaskipa leggja áherslu á að endurnýja flota sinn samkvæmt bestu fáanlegri tækni.
- Sú nýjung er komin að mörg hver farþegaskip eru knúin náttúrulegu gasi (LNG).
- Útgerðirnar verja á annað hundrað milljörðum króna til að gera skipin umhverfisvænni, því það er orðin krafa hjá flestu löndum.
- Spennandi möguleikar eru á að þróa nýja þjónustu og vörur fyrir farþegaskipin og gesti þeirra, auka fjölbreytni í framboði afþreyingar, skoðunarferða, hugbúnaðar og marvíslegra þjónustuþátta.
- Þannig getur íslensk hugmyndaauðgi og nýsköpun stuðlað að enn frekari verðmæta sköpun og virðisauka þessarar ört vaxandi þjónustugreinar.
Leiðbeiningar fyrir ferðamenn
- Þann 29. október 2018 varð Ísland hluti af starfsvæði AECO.
- Association of Arctic Expedition Cruise Operators (AECO) eru alþjóðleg samtök rekstraraðila leiðangursfarþegaskipa og samstarfsaðila þeirra á norðurslóðum, sem helga sig umhverfisvænum, öruggum og tillitssömum rekstri skemmtiskipa. AECO hefur um 70 alþjóðlega meðlimi – þar á meðal eru 40 skiprekendur, eigendur og stjórnendur, og 50 leiðangursdarþegaskip – og er því í forsvari fyrir meirihluta þeirra sem stunda slíkan rekstur á norðurslóðum. Meðlimir AECO sigldu með alls 26.000 farþega til Svalbarða, Grænlands, Íslands, Kanada og Frans Jósefslands árið 2018. Cruise Iceland og North Atlantic Agency á Íslandi eru meðlimir í AECO.
- Starfssvæði samtakanna nær yfir Svalbarða, Jan Mayen, Grænland, norðurhluta Kanada og norðurskautsþjóðgarðinn í Rússlandi, sem og Ísland frá árinu 2019.
- Samtökin hafa sett saman fjölda reglna sem meðlimum þeirra er skylt að fylgja. Þar á meðal eru reglur er varða starfsemi, dýralíf, gesti, ákveðna staði og annað.
- Í sumar mun að öllum líkindum líta dagsins ljós fyrstu leiðbeiningarnar frá AECO fyrir Seyðisfjörð. Þær leiðbeiningar hafa verið unnar í samvinnu við hagsmunaaðila á svæðinu.
- Umhverfisstofnun er þar að auki búin að gefa út leiðbeiningar fyrir Friðlandið á Hornströndum. Hér má sjá tilmæli til ferðaþjónustuaðila.
Hvað eru Faxaflóahafnir sf. að gera í umhverfismálum?
- Faxaflóahafnir eru með vottað ISO 14001 umhverfisstjórnunarkerfi síðan haustið 2017.
- Faxaflóahafnir hafa undirritað 10 ára samstarfssamningur við Skógræktina. Ræktaður verður skógur í nafni Faxaflóahafna í landi Klafastaða í Hvalfjarðarsveit, sem er í eigu Faxaflóahfna sf. Áætlað er að planta í kringum 1-3 hektara ár hvert til að kolefnisjafna útblástur frá eigin starfsemi.
- Langflest farþegaskip með viðurkennt umhverfisstjórnunarkerfi njóta afsláttar af úrgangsgjaldi Faxaflóahafna sf.
- Í samþykktri gjaldskrá Faxaflóahafna sf. fyrir árið 2018 var sett inn nýtt ákvæði til bráðabirgða um að bátar sem alfarið eru knúnir rafmagni og notaðir til skipulagðra siglinga með farþega séu undanþegnir bryggju- og lestargjaldi til ársloka 2025.
- Landtengingar draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og annari mengun frá skipum í höfn. Árið 2016 var öllum þeim skipum sem geta tengst við höfn gert skylt að gera svo hjá Faxaflóahöfnum.
- Ekki er hægt að landtengja farþegaskip eins og staðan er í dag. Landtengingar farþegaskipa kalla á sér lausn vegna orkuþarfa (háspenna).
- Faxaflóahafnir og Hafnasamband Íslands hafa skrifað undir áskorun The Arctic commitment um bann við notkun á svartolíu í Norðurhöfum.
- Ísland hefur nú fullgilt viðauka VI við MARPOL samninginn og tók fullgildingin gildi 22. febrúar 2018.
- Faxaflóahafnir sf. eru eitt 130 fyrirtækja á Íslandi sem hafa skuldbundið sig til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda (Parísarsamkomulagið, COP21)
- Faxaflóahafnir sf. hafa haldið grænt bókhald frá árinu 2006. Í grænu bókhaldi eru eftirfarandi þættir vaktaðir:
– Raforka (eigin notkun og sala),
– Heitt og kalt vatn (eigin notkun og sala),
– Eldsneytisnotkun eigin tækja og losun gróðurhúsalofttegunda,
– Pappírsnotkun á hvern starfsmann,
– Úrgangur og spilliefni, bæði frá starfsemi Faxaflóahafna sf. og annarrar starfsemi á hafnarsvæðinu ásamt úrgangi frá skipum,
– Mengunaróhöpp sem eru tilkynningarskyld,
– Dýpkun hafna og ráðstöfun dýpkunarefna,
– Landfyllingar á hafnarsvæðum. - Faxaflóahafnir sf. hafa haldið útstreymisbókhald frá árinu 2016. Bókhaldið byggir á þeirri forsendu að útblástur skipa er reiknaður frá því að það kemur inn fyrir hafnarmörkin þangað til það fer út fyrir hafnarmörk aftur. Útblásturinn er því reiknaður bæði við siglingu skipa innan hafnar og við bryggju.
Hvað eru farþegaskipa útgerðirnar að gera í umhverfismálum, sjá nánar hér:
